ޤުރުއާން ކިޔަވައި މައްޔިތާއަށް ހަދިޔާކުރުމަކީ ޘާބިތު ކަމެއްތޯއެވެ؟
بسم الله الرحمن الرحيم ، الحمد لله رب العالمين، و الصلاة و السلام على رسول الله -صلوات الله وسلامه عليه- وعلى آله وصحبه أجمعين.
أما بعد:
މައްޔިތާގެ މައްޗަށް ކިޔެވުން، އެއީ ވަޅުލުމަށް ފަހުގައި، ޤަބުރުސްތާނުގައި ހުރެގެން ކިޔެވުން ކަމުގައިވީނަމަވެސް ނުވަތަ މައްޔިތާއަށް އޭގެ ދަރުމައާއި ޘަވާބަށް އެދިގެން މިސްކިތުގައި އަދި އެހެން ތަނެއްގައި ކިޔެވި ކަމުގައިވީނަމަވެސް އެއީ ދީނުގައި ހުއްދަވެގެންވާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.
އެކަމަށް އެކި ބާވަތްތަކުގެ ދަލީލުން އެކި ގޮތަށް ހުއްޖަތް ނެރެވިގެންވެ އެވެ.
ފުރަތަމައީ : މަރުވެފައިވާ މައްޔިތާއަށް ކޮށްދެވޭނެ ކަންތައްތަކެއް، އެކަންތައްތައް ކުރުމުން މަރުވެފައިވާ މައްޔިތާއަށް އޭގެ ދަރުމަ އާއި ޘަވާބު ލިބޭނެ ކަންތައްތަކެއް ޙަދީޘްގައި ޛިކުރުވެގެންވެ އެވެ. އެހެނަސް އޭގެ ކުރިން ނުހަނު ފުރިހަމަ ޤަވާޢިދަކަށް ބަލާލަންޖެހެ އެވެ. އެއީ ﷲ ގެ ވަޙީބަސްފުޅުގައިވާ އާޔަތެވެ.
(وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ) މާނައީ : އަދި އިންސާނަކަށް އޭނާ ކުޅަ ޢަމަލެއްގެ ޖަޒާ މެނުވީ ނުވެ އެވެ.“ އެހެންވުމުން ބަޔާންވެގެންދަނީ ކޮންމެ އިންސާނަކަށްވެސް އޭނާ ދިރިހުރި ހިނދުގައި ކުޅަ ޢަމަލެއް މެނުވީ ނުވާކަމެވެ.
ދަންނަހުއްޓެވެ. ޝަރުޢީ ދަލީލުން މެނުވީ އެހިނދު އެއްވެސް ޢަމަލެއް ކުރުމުން ޘަވާބު ލިބޭނެ ކަމުގައި ނުބުނެވޭނެ އެވެ. އަދި ޘާބިތު ކުރާނީވެސް ޝަރުޢީ ދަލީލުންނެވެ. ސުންނަތުގެ އަހުލުވެރިން އެހިނދު ޤަބޫލުކުރަނީ ޞައްޙަ ދަލީލެއް ބަޔާންވެގެން މެނުވީ ޢަމަލެއް ކުރެވޭނެ ކަމަށް ނުބުނެވޭނެ އެވެ. މިނުކުތާ ވިސްނިއްޖެހިނދު އެއީ ވަރަށްބޮޑުވެގެންވާ ފައިދާއެއް ޙާޞިލްވީ އެވެ.
ދެވަނައީ : ޘާބިތުވެފައިވާ ޢަމަލުތަކަކީ ކޮބައިތޯ އެވެ؟ النبي ﷺ ޙަދީޘް ކުރެއްވި އެވެ. (إذا مات الإنسان انقطع عمله إلا من ثلاثة إلا من صدقة جارية أو علم ينتفع به أو ولد صالح يدعو له) ”އިންސާނާ މަރުވުމަށްފަހު، ތިން ކަމަކުން މެނުވީ އޭނާގެ އެންމެހައި ޢަމަލުތަކެއް މެދުކެނޑިގެންދެ އެވެ. ދެމިހުންނާނެ ގޮތުގައި ދޫކޮށްފައިވާ ޞަދަޤާތެކެވެ. ނުވަތަ ދޫކޮށްފައިވާ ފައިދާކުރާނެ ޢިލްމެވެ. ނުވަތަ ޞާލިޙް ދަރިއެއް އޭނާއަށްޓަކައި ދުޢާކޮށްދިނުމެވެ.“ صحيح مسلم 1631 ގެ މި ޙަދީޘް އިން
- ދުޢާކޮށްދިނުން
- މައްޔިތާގެ ނަމުގައި ޞަދަޤާތް ދިނުން
- ޢިލްމު ފޯރުކޮށްދިފައިވެ އެއިން މިސްތަކުން މަންފާ ހޯދުމެވެ.
މި ނޫން ޙަދީޘްތަކަށް ބަލާއިރު ޢުމުރާ ކޮށްދިނުމާއި، ހައްޖު ކޮށްދިނުން ވެސް ޘާބިތުވެގެންވެ އެވެ. މި މައުޟޫގައި الإمام ابن رجب الحنبلي رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ. ”މަރުވުމަށްފަހު، މައްޔިތާއަށް އޭނާގެ އަހުލުވެރިންގެ ފަރާތުން އަދި އެހެން ބައެއްގެ ފަރާތުންވެސް އެއްވެސް ފައިދާއެއް ނުކުރާނެ އެވެ. ހަމައެކަނި ފައިދާކޮށްދެވޭނީ އިސްތިޣްފާރު ކޮށްދީގެންނާއި ދުޢާކޮށްދިނުމުން އަދި ރަޙްމަތްލެއްވުން އެދި ﷲ އަށް ދުޢާކޮށްގެންނެވެ. ނުވަތަ މައްޔިތާއަށްޓަކައި ޞަދަޤާތް ހޭދަކުރުމުންނެވެ.“ فضل علم السلف 108
މާނައީ، ދީނުގައި ކަނޑައަޅާފައި، ބަޔާންވެގެންވާ ޢަމަލެއް މެނުވީ ކޮށްގެން ނުވާނެ ކަމެވެ.
ފަހެ، ޙުއްޖަތާއި ދަލީލުން މެނުވީ ޘާބިތެއް ނުވާނެ އެވެ. އެހެން ނޫންކަމުގައިވާނަ އެއީ އިސްލާމް ދީނަށް ވައްދާފައިވާ ޘާބިތު ނޫން ކަންކަމެވެ. ބިދުޢަތަކެވެ. މުންކަރު ޢަމަލުތަކެވެ.
އެފަދަ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރޭގައި :
- މައްޔިތާގެ އަހުލުވެރިން 3 ވަނަ ރޭގައި ޖަމަޢަވެ ޤުރުއާން ކިޔެވުމާއި، ދުޢާކުރުމަށް ޖަމަޢަވެ، ކާބޯތަކެތި ތައްޔާރުކޮށް ހިންގާ ޢަމަލުތަކެވެ.
- މައްޔިތާއަށް 7 ވަނަ ދުވަހު ނުވަތަ 40 ދުވަސް ވުމުން މައްޔިތާގެ ޤަޞްދުކޮށް ކައްކައި ޞަދަޤާތް ކުރުން. މި އެންމެހައި ޢަމަލުތަކަކީ ޘާބިތުވެފައިނުވާ އޭގެ އިތުރަށް މުންކަރު ބިދުޢަވެރި ޢަމަލުތަކެވެ.
- ފޮތްފޮށި ކިޔެވުމާއި، ޤުރުއާން ކިޔަވާފައި މައްޔިތާއަށް ދިނުމުގެ ނަމުގައި ކުރާ ޢަމަލުތަކަކީވެސް ޘާބިތު ނުވާ ބިދުޢަވެރި ޢަމަލުތަކެވެ.
- ފާޠިޙާ ކިޔެވުމުގެ ނަމުގައި ކޮންމެ އަހަރަކު ނުވަތަ އަހަރުގެ ވަކި ދުވަހެއް ޚާއްޞަކޮށް ކައްކައި ކާތަކެތި ބެހުމާއި، ވަކި ޚާއްޞަ ސިފަތަކެއްގައި ދުޢާ ތަކާއި އެހެނިހެން ޛިކުރުތައް ކިޔުމަށް ޖަމަޢަވުން.
- ޤަބުރު ކައިރީގައި އިނދެގެން ޤުރުއާން ކިޔެވުމާއި ޛިކުރު ކުރުމަށް ކަނޑައަޅި އިނުން. الإمام أحمد رحمه الله އަރިހުގައި މުޞްޙަފު ހިފައިގެންގޮސް ޤަބުރު ކައިރީގައި ޤުރުއާން ކިޔެވުމާއިމެދު ސުވާލު ކުރެވުނެވެ. الإمام أحمد رحمه الله ވިދާޅުވި އެވެ. ”ތިޔައީ ބިދުޢައެކެވެ.“ ޤުރުއާން ހިތުދަސްވެފައިވާ މީހަކު ޤުރުއާން ކިޔެވުމާއި މެދުގައި ސުވާލު ކުރެވުނެވެ. الإمام أحمد رحمه الله ވިދާޅުވި އެވެ. ”ނޫނެކެވެ. ޤަބުރުކައިރިއަށް އައިސް ދުޢާކުރުމަށްފަހު އެތަނުން ދިއުން ހުއްޓެވެ.“ مسائل عبد الله 544
ސަޢުދީ ޢަރަބިއްޔާގެ އެންމެ ބޮޑެތި ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ އަދި ފަތުވާ ކޮމެޓީގެ މެންބަރު العلامة الشيخ صَالح الفَوزَان حفظه الله ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.“ޤުރުއާން ކިޔަވައި އޭގެ އަޖުރު މަރުވެފައިވާ މައްޔިތާއަށް ދިނުން، މިއީ އެކަމަށް އެއްވެސް ދަލީލެއް އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ.“
މައްޔިތާއަށް ޤުރުއާން ކިޔަވައި ހަދިޔާ ކުރުމުގެ ބާބުގެ ތެރެއަށް ތަހުލީލު ކިޔެވުން ވަންނާނެ އެވެ. އެއީ އެއް ބާވަތުގެ ތަކެއްޗެވެ. އެހެނީ ވަކި ޢަދަދަކަށް لا إله إلا الله ނުވަތަ އެހެން ޛިކުރެއް ކިޔައި އޭގެ ޘަވާބު ދިނުމަކީ ޤުރުއާން ކިޔަވައި އޭގެ އަޖުރު މައްޔިތާއަށް ހަދިޔާ ކުރުމަށް ބުނާ ބުނުމާއި އެއްފަދަ ކަމެކެވެ.
މިއީ އެއްވެސް ދަލީލަކުން އަދި ރިވާޔަތަކުން ވާރިދުވެގެންވާ ޢަމަލެއް ނޫނެވެ. ވުމުން މަރުވުމަށްފަހު ދިރިތިބީން މައްޔިތާއަށް ތަހުލީލު ކިޔައި އެ ހަދިޔާ ކުރުމަކީ ﷲ ބާވައިލެއްވި ޢަމަލެއް ނޫނެވެ.
ދީނަށް އަލަށް ވައްދާފައިވާ ކަންތަކުގެ ތެރެއަށް މެނުވީ އެކަންތައް ނުވަދެ އެވެ.
ވުމާއެކު ސާއަތަށް ކިޔެވުން އެއީ ހުއްދަވެގެންނުވާ ޢަމަލެއް ކަމުގައި ބަޔާންވެއްޖެ އެވެ.
ދަންނަ އެވެ! މިފަދަ ޢަމަލުތައް ކުރާ މީހާއަކީ އޭގެ ފާފަ އެމީހެއްގެ ޒިންމާގައި އުފުލާނެ މީހެއްކަމުގައިވެ އެވެ.
ފަހެ، މި ޘާބިތު ނުވާ ޢަމަލުތަކުން ދުރުވެ އެއްކިބާވުން ހުއްޓެވެ.
والله تعالى أعلم. وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم.
