އިޙްރާމަށް ޚާއްޞަކޮށްގެން ނަމާދެއް ކުރުންވޭ ހެއްޔެވެ؟

بسم الله الرحمن الرحيم ، الحمد لله رب العالمين، و الصلاة و السلام على رسول الله -صلوات الله و سلامه عليه- وعلى آله و صحبه أجمعين.

أما بعد:

-އިޙްރާމުގެ 2 ރަކުޢަތް ކަމުގައި ބުނެ، ކުރާ ނަމާދު! – މި ނަމާދާއިމެދުގައި ދަންނަ އެވެ.- 

ސުވާލަށް 2 ބައެއް ވެ އެވެ.  

ފުރަތަމައީ : ނަބިއްޔާ ﷺ މަދީނާގެ މީޤާތުން އިޙްރާމް ބެންނެވިހިނދު،  އެ ތަނުގައި ދެ ރަކުޢަތް ނަމާދެއް ކުރެއްވި އެވެ.  

އެކަން ބަޔާންވެ، ޛިކުރު ކުރެވިގެންވާ ޙަދީޘްގައިވެ އެވެ.  

އިމާމް البخاري (1534) ރިވާކުރެއްވި އެވެ.  

ޞަޙާބީ عُمَرُ بُنُ الْخَطَّابُ ގެ އަރިއަހުން ابْنُ عَبَّاسٍ رضي الله عنه ރިވާކުރައްވާފައިވާ حديث ގައި ވެ އެވެ. 

ވިދާޅުވި އެވެ. ރަސޫލާ ﷺ وَادِيْ العَقِيْق ގައި ހުންނަވާ ވިދާޅުވިއަޑުފުޅު އެއްސެވީމެވެ.  

حديث ކުރެއްވިއެވެ. (أَتَانِيْ الليلةَ آتٍ مِنْ رَبِّيْ فَقَالَ: صَلِّ فِي هَذَا الوَادِي المُبَارك، وَقُلْ: عُمْرَة فِي حَجَّةٍ) ”ﷲގެ ހަޟުރަތުން ރޭގައި ތިމަން ނަބިއްޔާގެ އަރިއަހަށް މަލާއިކަތެއް ވަޑައިގެންނެވި އެވެ. އަދި ވިދާޅުވި އެވެ. މި ބަރަކާތްތެރި ވެގެންވާ وَادِيْ ގައި ނަމާދުކުރުން ހުއްޓެވެ. އަދި ވިދާޅުވިއެވެ. عُمْرَة في حَجَّة“ 

ވުމުން، މަދީނާގެ މީޤާތުގައި ނަބިއްޔާ ﷺ ހުންނަވާ އެތަނުގައި ނަމާދު ކުރެެއްވިކަން ބަޔާންވެ އެވެ.  

އަދި ނަމާދެއް ކުރެއްވިކަންވެސް ޛިކުރު ވެގެންވެ އެވެ.  

އަދި އޭގެ ސަބަބުވެސް ބަޔާންވެ އެވެ.  

އެއީ، ﷲގެ ޙަޟުރަތުން އެކަލާނގެ އަމުފުޅަށް މަލާއިކަތް ބޭކަލެއް ވަޑައިގެން ނަބިއްޔާ ﷺއަށް އެ ވާދީގައި ނަމާދު ކުރުމަށް ވިދާޅުވެ އަންގަވާފައިވުމެވެ.  

ވުމާއެކު، މަދީނާގެ މީޤާތުން އިޙްރާމް ބަންނަ ކޮންމެ މީހަކަށް މިފަދައިން ނަމާދު ކުރުންވެ އެވެ.  

މަދީނާގެ އެންމެ ބޮޑެތި ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ العلامة عبد المحسن العبَّاد -حفظه الله- ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.  

”އޭނާ إِحْرَام ބަންނަނީ المَدِيْنَة ގެ أَهْلُ ވެރިންގެ مِيْقَاتُ އިން ކަމުގައިވާ ذُوالخُلَيْفَة އިން ވެއްޖެ ހިނދު، إِحْرَام ބަނުމުގެ ކުރިން އެތަނުގައި فَرْضُ ނުވަތަ سٌنَّة  ނަމާދެއް ކުރުން އޭނާއަށް ހުއްޓެވެ. އަދި އެއަށްފަހު إِحْرَام ބަންނާނީ އެވެ. ….“  

ވުމާއެކު، މި ޢަމަލަކީ މަދީނާގެ މީޤާތް -ޛުލް ޚުލައިފާއިން- އިޙްރާމް ބަންނަ މީހާގެ ޙައްޤުގައި އޮތް ޢަމަލެކެވެ. އަދި މި ޢަމަލު އެތަނުގައި ފަރުޟު ނަމާދެއް ކުރާ ވަޤުތާއި ދިމާވެ، އެހިނދު ފަރުޟެއް ކޮށްފިނަމަވެސް ޙާޞިލްވެ އެވެ. އަދި ފަރުޟު ނަމާދެއް ކުރުމަށް އޮތް ވަޤުތެއް ނޫންކަމުގައިވާނަމަ ސުންނަތް ނަމާދެއް ކޮށްފިހިނދު އެކަން ޙާޞިލްވާނެ އެވެ.  

ދެވަނައީ : މާތް ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަޔާތްޕުޅުގައި މި ނޫނަސް ޢުމުރާގެ އަޅުކަން ކުރައްވާފައިވާހިނދު، އެތަންތަނުން އިޙްރާމް ބެންނެވިހިނދު، މިފަދައިން 2 ރަކުޢަތް ނަމާދެއް ކުރައްވާފައި ނުވެ އެވެ.  

އެފަދަ ރިވާޔަތެއްނެތެވެ.  

އެ ގޮތުން ނަބިއްޔާ ﷺ ހަޔާތްޕުޅުގައި 4 ޢުމުރާ ކުރެއްވި އެވެ.  

1. عمرة الحديبية (ޙުދައިބިއްޔާގެ ޢުމުރާ) – މިއީ ނަބިއްޔާ ﷺ އަދި އަޞްޙާބު ބޭކަލުން، ޢުމުރާ ކުރުމަށްޓަކައި މައްކާއަށް ވަޑައިގެންނެވިހިނދު، ޙުދައިބިއްޔާގެ ހިސާބުގައި މައްކާގެ މުޝްރިކުން ނަބިއްޔާ ﷺއަށް ހުރަސް އަޅައި ހުއްޓުވައި، މައްކާއަށް ވަދެވަޑައިގެންނެވުން ހުއްޓުވި ޢުމުރާ އެވެ.  

ފަހެ، އެހިނދު ނަބިއްޔާ ﷺ ހަދްޔު ޤުރުބާން ކުރައްވައި އިސްތަށިފުޅު ބޭލުއްވި އެވެ. އަދި ތަޙައްލުލު ވަޑައިގެންނެވި އެވެ.  

2. عمرة القضية  -ޢުމްރަތުލް ޤަޟިއްޔަ ނުވަތަ ޢުމްރަތުލް-ޤަޟާ އެވެ. މިއީ ޙުދައިބިއްޔާގެ ޙާދިޘާ ހިނގައިދިޔަ އަހަރު ނޫން ވިދިގެން އައި އަހަރުގައި ކުރެއްވި ޢުމުރާ އެވެ.  

3. ޙައްޖަށް ވަޑައިގެންނެވިހިނދު ކުރެއްވި ޢުމުރާ އެވެ.  (މި ޢުމުރާގައި، މަދީނާއިން އިޙްރާމް ބެންނެވިހިނދު، މީޤާތުގައި ހުންނަވައި 2 ރަކުޢަތް ނަމާދެއް ކުރެއްވި އެވެ.)  

4.  الجعرانة -ޖިޢިއްރާނަ ގެ ޢުމުރާ- މިއީ ޙުނައިން ހަނގުރާމައަށް ފަހު، މައްކާއަށް އެނބުރި ވަޑައިގެންނެވިހިނދު، ކުރެއްވި ޢުމުރާ އެވެ.  

ހަމައެކަނީ، ނަބިއްޔާ ﷺ އިޙްރާމް ތުރުކުރެއްވިހިނދު، 2 ރަކުޢަތުގެ ނަމާދު ކުރައްވާފައިވަނީ، މަދީނާގެ މީޤާތުން އިޙްރާމް ބެންނެވިހިނދު ގަ އެވެ.  

3 ވަނައީ މައްސަލައިގެ މައްޗަށް ފިޤްހު ޢިލްމުވެރިންނާއި މުޙައްޤިޤުންގެ ބަސްފުޅު ބަލާލުމެވެ.  

އިޙްރާމަށް ޚާއްޞަކޮށްގެން ނަމާދެއް ކުރުންވޭ ހެއްޔެވެ؟ 

އިޙްރާމު ލާ މީހާ، އިޙްރާމްއާ ގުޅިގެން ކުރާ ޚާއްޞަ ނަމާދެއް ކުރުމެއް ނުވާކަން ބަޔާންކޮށްފައިވާ ބަސްފުޅަކީ الشَّافِعِيَّة އިންގެ ބަސްފުޅެވެ. އަދި މިފަދައިން އިމާމް أحمَدَ ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ. މި ބަސްފުޅަކީ އިމާމް  ابنُ تيميَّة،  ابنُ القَيِّم ، الألبانيُّ  އަދި ابنُ عُثيمين -رحمهم الله- ގެ ބަސްފުޅުވެސް މެ އެވެ.  

އިމާމް ابنُ تيميَّة -رحمه الله- ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ. ”އިޙްރާމަށް ޚާއްޞަކޮށްގެން ކުރާ ނަމާދެއް ނުވެ އެވެ. މިއީ މި ކަމުގައިވާ ޞައްޙަ ބުނުމެވެ.“ مجموع الفتاوى- 26/108-109 

ފަހުގެ ޒަމާނުގައި ފާޅުވި އެންމެ ބޮޑު އެއް ޢިލްމުވެރިޔާ އިމާމް الألبانيُّ   ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.   ”އިޙްރާމްއަށް ޚާއްޞަކޮށް ކުރާ ނާމާދެއްނުވެ އެވެ. އެހެނަސް އޭނާ އިޙްރާމް ބަންނަ ވަޤުތަކީ އެއީ ނަމާދެއް (ފަރުޟު ނަމާދެއް) ކުރާ ވަޤުތެއްކަމުގައިވާނަމަ، ފަރުޟު ނަމާދު ކުރުމަށްފަހު، އެއަށްފަހުގައި އިޙްރާމް ބަނުންވެ އެވެ. ފަހެ، އޭނާއަށް އެކަމުގައި ރަސޫލާ ﷺ ރިވެތި ނަމޫނާއެއް ގޮތުގައިވެ އެވެ. އެހެނީ، ރަސޫލާ ﷺ، އިޙްރާމް ބެންނެވީ މެންދުރު ނަމާދަށްފަހުގަ އެވެ.“ مناسك الحَجِّ والعُمْرَة- ص15 

ވުމާއެކު، އެއީ އިޙްރާމް ލާ ކޮންމެ ތަނެއްގައި އިޙްރާމް ލުމަށްޓަކައި ނުވަތަ އިޙްރާމްގެ ފޮށާ ލުމާއެކު ކުރުމަށް އޮތް ނަމާދެއް ނޫން ކަމުގައި އެނގިގެން ދެ އެވެ.  

އެހެނަސް އެއީ މަދީނާގެ މީޤާތުން އިޙްރާމް ބަންނަ މީހާއަށް، އިސްވެ ދިޔަ ޙަދީޘްގައި ބަޔާންވެފައިވާ ފަދައިން އެތަނުގައި ނަމާދެއެް ކުރެވިދާނެ އެވެ.  

އަދި މަދީނާގެ މީޤާތުގައި އެފަދައިން ޢަމަލުފުޅު ކުރެއްވީ ﷲގެ އަމުރުފުޅަށްކަންވެސް ބަޔާންވެގެންވެ އެވެ. 

ވުމުން، މި ޒަމާނުގައި، ހަމައެކަނި ފޮށާ ލުމަށްފަހު، ގޭގައި އިޙްރާމްގެ ސުންނަތް ދެރަކުޢަތުގެ ނަމުގައި ކުރާ 2 ރަކުޢަތް ނަމާދަކީ ވާދިރުވެގެންވާ ޢަމަލެއް ނޫނެވެ.  

އެހެނަސް، އިޙްރާމްގެ ހެދުންލައި، އިޙްރާމް ބަންނަ ވަޤުތަކީ އެއީ ޟުޙާ ނަމާދު ކުރަ ވަޤުތު ކަމުގައިވާނަމަ، އެމީހަކަށް ޟުޙާ ނަމާދު ކުރުމަށްފަހު އިޙްރާމް ބަނދެވިދާނެ އެވެ.  

އެހެނަސް އެއީ އިޙްރާމް ލުމާއި ގުޅޭގޮތުން އިޙްރާމްއަށް ޚާއްޞަ 2 ރަކުޢަތް ގޮތުގައި ކުރި ރަކުޢަތްތަކެއް ނޫނެވެ.  

އަދި ބައެއް މީހުން، އެއީ ދަތުރު ނަމާދޭ ބުނާ ބުނުމުގައިވެސް އެއްވެސް ޙުއްޖަތެއް ނެތެވެ. ސަބަބަކީ މާތް ނަބިއްޔާ ﷺ ދަތުރަށް ނުކުންނަ މީހާއަށް އެމީހާ ހުރިތަނަކުން 2 ރަކުޢަތް ނަމާދެއް ކުރުމަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައެއް ނުވެ އެވެ.  

އެހެނަސް އޭގެ ބަދަލުގައި އޮތީ ދަތުރުވެރިޔާ ކިޔާ ދުޢާ އެކެވެ. 

والله تعالى أعلم. وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم.