ފަތިސް ނަމާދުގެ ކުރީސުންނަތް ޤަޟާ ކުރާނީ ކިހިނެތް؟

بسم الله الرحمن الرحيم ، الحمد لله رب العالمين، و الصلاة و السلام على رسول الله -صلوات الله و سلامه عليه- وعلى آله و صحبه أجمعين.

أما بعد:

ސުންނަތްތައް ޤަޟާ ކުރުމުގެ ބާބުގައި ދަންނަންޖެހޭ ވަރަށްވެސް މުހިންމުވެެގެންވާ 2 ނުކުތާއެއްވެ އެވެ.

ފުރަތަމަ ނުކުތާ އަކީ : އެ ސުންނަތް ނަމާދެއް ދޫކޮށްލާފައިވަނީ ފަރުވާކުޑަ ކުރުމެއްނެތި ދޫކޮށްލުން ކަމުގައި ވާންޖެހުމެވެ. ޢިލްމުވެރިންގެ އެފަދައިން ފަރުވާކުޑަވެ ސުންނަތް ނަމާދު ދޫކޮށްލާމީހާއަށް ޤަޟާއެއް އޮތްކަމަށް ދެކެވަޑައނުގަންނަވަ އެވެ. އެހެނަސް ޤަޟާއޮތީ ފަރުވާކުޑަކުރުމެއްނެތި ނަމާދު ފާއިތުވި މީހާ އަށެވެ.

ދެވަނަ ނުކުތާ އަކީ : އެ ފާއިތުވި ނަމާދަކީ ޤަޟާ ކުރެވޭ ނަމާދެއްތޯ ނުވަތަ ޤަޟާ ނުކުރެވޭ ނަމާދެއްތޯ ބެލުމެވެ.

الحافظ النووي ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ. ”ސުންނަތް ނަމާދުގެ 2 ބާވަތެއްވެ އެވެ..

ފުރަތަމައީ : ވަޤުތެއް ކަނަޑައެޅިފައި ނުވާ ނަމާދުތަކެވެ. އެހެނަސް ސަބަބެއް ދިމާވެގެން ކުރާ ނަމާދުތަކެވެ. މިސާލަކަށް ކޭތަ ނަމާދެވެ އިސްތިސްޤާ ނަމާދެވެ. މަސްޖިދު ސުންނަތެވެ. ފަހެ، މިއިން ނަމާދެއް ފާއިތުވެއްޖެހިނދު އެނަމާދެއް ޤަޟާއެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ.

ދެވަނަ (ބާވަތަކީ) ވަޤުތެއް ކަނޑައެޅިފައިވާ ނަމާދުތަކެވެ. ޢީދު ނަމާދު، ފަރުޟު ނަމާދުތަކާއި ގުޅިގެން ކުރާ ރަވާތިބު ފަދަ ނަމާދުތަކެވެ. ފަހެ، ނަމާދުތައް (ޤަޟާ ކުރުމާއި މެދުގައި) ޢިލްމުވެރިންގެ 3 ޤައުލެއްވެ އެވެ. އޭގެތެއިން ޞައްޙަވެގެންވާ ޤައުލަކީ، ޤަޟާކުރުން އިސްތިޙްބާބު ވުމެވެ.

ތިންވަނައީ : ސުންނަތް ނަމާދު ޤަޟާ ކުރެވޭނެ ކަމުގެ މައްޗަށް ބަޔާންވެގެންވާ ދަލީލުތަކެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނެ އެވެ.

البُخَاري އަދި مُسلم ރިވާކޮށްފައިވާ ޙަދީޘެއްގައިވެ އެވެ. ( إنه أتاني ناس من عبد القيس بالإسلام من قومهم فشغلوني عن الركعتين اللتين بعد الظهر فهما هاتان الركعتان بعد العصر ) عبد القيس ގެ ވަފުދު މަދީނާއަށް ވަޑައިގެންނެވިހިނދު، މެންދުރު ނަމާދުގެ ފަހު ސުންނަތް ނުކުރެވި އެބޭފުޅުންނާއިގެން މަޝްޣޫލުވަޑައިގެންނެވި އެވެ. އަދި އަޞްރު ނަމާދުފަހުން އެ ސުންނަތް ޤަޟާ ކުރެއްވި އެވެ. މި އެންމެހައި ދަލީލުތަކުން ބަޔާންވަނީ ސުންނަތް ނަމާދުތައް ޤަޟާކުރުން ހުއްދަވެގެންވާކަމެވެ. ހުއްދަކަމަށް ދަލީލު ބަޔާންވެގެންވާ ކަމެވެ.

ހަތަރުވަނައީ : ފަތިސް ނަމާދުގެ ކުރިން ފަތިސް ނަމާދުގެ ސުންނަތް ކުރުމަށް ވަޤުތު ނުލިބި ފަރުޟު ކުރި މީހާއަށް ސުންނަތް ނަމާދު ކުރާނެ ސިފައަކީ ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟

އެއްގޮތަކީ : ޖަމާޢަތުގައި ފަތިސް ނަމާދު ކޮށް އަވަދި ވުމަށްފަހު، އިތުރު ވަޤުތުތައް ހޭދަ ނުކޮށް އަވަހަށް ފަތިސް ނަމާދުގެ ސުންނަތް ޤަޟާ ކުރުމެވެ.

ދެވަނަ ގޮތަކީ : ފަތިސް ނަމާދަށް ފަހުގައި، ޤަޟާކުރުމުގެ ނިޔަތެއް ނެތުމެވެ. އެމީހެއްގެ ޤަޞްދަކީ އިރު އެރުމަށްފަހުގައި ޤަޟާ ކުރުމެވެ. ފަހެ، އެހިނދު އޭނާއަށް އެ ދުވަހުގައި މެންދުރު ނަމާދަށް ގޮވުމުގެ ކުރީގައި ފަތިސް ނަމާދުގެ ކުރީ ސުންނަތް ޤަޟާ ކުރެވޭނެ އެވެ.

والله تعالى أعلم. وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم.