އިސްލާމް ދީނުގައި އުޟްޙިއްޔާ ޤުރުބާން ކުރުމާއި އަދި އެކަމުގެ މައްޗަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޙުކުމް ތަކަކީ ކޮބާ؟
بسم الله الرحمن الرحيم ، الحمد لله رب العالمين، و الصلاة و السلام على رسول الله -صلوات الله و سلامه عليه- وعلى آله و صحبه أجمعين.
أما بعد:
އުޟްޙިއްޔާއާ ބެހޭގޮތުން ކޮށްފައިވާ ސުވާލަށް ޖަވާބު ދިނުމުގެ ކުރިން ބަޔާން ކުރަމެވެ. އަޚާއެވެ! އުޟްޙިއްޔާ އަކީ ﷲއަށް ކުއްތަން ވުމަށް ކުރެވޭ އަޅުކަމެކެވެ. ވުމާއެކު، މި އަޅުކަން އަދާކުރަން ޖެހޭނީ ﷲ عزوجل އެ އިލާހުގެ ދީނުގައި ޝަރުޢުކޮށްފައިވާ ގޮތުގައިކަން ދަންނަން ޖެހެއެވެ. އެއްވެސް އަޅުކަމެއް ﷲ ޙަޟުރަތުގައި އޭގެ ސިފައިގައި، ބަޔާން ވެގެންވާ ގޮތުގައި ކުރުމުން މެނުވީ އެ އިލާހު ޤަބޫލުވެ ވޮޑިނުގަންނަވާނެއެވެ. ފަހެ، މި ގޮތުގެ މަތީގައި ދަންނައެވެ. އިތުރު ފައިދާ ބަޔާން ކުރުމުގެ ގޮތުން ޖަވާބުގައި ތަފްޞީލުތަކެއް ހިމަނާލަމެވެ.
ފުރަތަމައީ: އުޟްޙިއްޔާގެ ޙުކުމެވެ.
އުޟްޙިއްޔާގެ ޙުކުމާ މެދު އުއްމަތުގެ ޢިލްމުވެރިން 2 ޤައުލެއްގެ މައްޗަށް ޚިލާފު ވެގެންވެއެވެ.
ޤައުލު- 1: އެކަމަށް ތަނަވަސް ވެގެންވާ މީހާގެ މައްޗަށް އެއީ ވާޖިބުކަމެއްގެ ގޮތުގައި ވުމެވެ.
މި ޤައުލު ބަޔާން ކޮށްފައިވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި ربيعة، الأوزاعي، أبو حنيفة، الليث، الملكية ބައެއް އަހުލުވެރިން ހިމެނެއެވެ. އަދި الإمام أحمد ގެ ދެ ރިވާޔަތުންކުރެ އެއްރިވާޔަތެވެ. ހަމައެހެންމެ މި ޤައުލަކީ شيخ الإسلام ابن تيمية އިޚްތިޔާރު ކުރައްވާފައިވާ ޤައުލެވެ. އަންނަނި ފޮޅުވަތްތަކުގައި މިވަނީ، މި ޤައުލާ މެދު ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެފައިވާ ބަސްފުޅުތަކެވެ.
- الإمام تقي الدين رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “އުޟްޙިއްޔާ، ޢަޤީޤާ އަދި ހަދުޔު ކަތިލައި ޤުރުބާން ކުރުމަކީ އޭގެ އަގުން ޞަދަޤާތް ދިނުމަށްވުރެ ހެޔޮވެގެންވާ ކަމެކެވެ. އެގޮތުން ޔަތީމްކުއްޖާއަށް އޭނާގެ މުދަލުން ކަތިލުން ހުއްޓެވެ. އަނބިމީހާއަށް އޭނާގެ ފިރިމީހާގެ މުދަލުން އޭނާއަށާއި ގޭގެ އަހުލުވެރިންނަށް އުޟްޙިއްޔާ ކަތިލުމަށްޓަކައި ފައިސާނެގުން ހުއްދަ ވެގެންވެއެވެ. އެއީ އެކަމަށް ފިރިމީހާ ހުއްދަނުދިން ކަމުގައި ވީނަމަވެސްއެވެ. އަދި ދަރަނި ޙައްޤު ވެގެންވާ ފަރާތުން އެ ދަރަނި އަދާރުކުރުމަށް ނޭދޭނަމަ، ދަރަނިވެރިޔާ އުޟްޙިއްޔާ ކަތިލުން ހުއްޓެވެ”.
- الإمام ابن تيمية رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ދަލީލުތަކުން ބޮޑަށް ފާޅުވެ (ބަޔާން ވެގެންވަނީ) އުޟްޙިއްޔާގެ (ޙުކުމަކީ) ވާޖިބެއް ކަމެވެ. ފަހެ އެއީ އިސްލާމްދީނުގައިވާ އެންމެ ބޮޑެތި ޝިޢާރުތަކުގެ ތެރެއިންވާ ޝިޢާރެކެވެ. އެއީ ދުނިޔެމަތީގައިވާ އެންމެހައި މީސްތަކުންނަށް ބަޔާން ވެގެންވާ ޤުރުބާނެކެވެ. ﴿ قُلْ إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ. لاَ شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَاْ أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ﴾ “ނަބިއްޔާ ވިދާޅުވާށެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ތިމަން ނަބިއްޔާގެ ނަމާދާއި، ތިމަން ނަބިއްޔާގެ ޤުރުބާން ކުރުން އަދި ތިމަން ނަބިއްޔާގެ ދިރިހުންނެވުމާއި އަވަހާރަވުން ވަނީ ޢާލަމްތަކުގެ ވެރި ﷲ އަށެވެ. އެ އިލާހުއަށް އެއްވެސް ޝަރީކަކުނުވެ އެވެ. އަދި ތިމަން ނަބިއްޔާއަށް އަމުރުފުޅު ކުރެވިފައިވަނީ އެގޮތަށެވެ. އަދި ތިމަންނަބިއްޔާއަކީ މި އުއްމަތުގެ މުސްލިމުން ކުރެ އެންމެ ފުރަތަމަ މީހާއެވެ”. ﴿فصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ﴾ “އަދި އިބަ ނަބިއްޔާގެ ވެރި އިލާހަށް ނަމާދު ޤާއިމްކުރާށެވެ. އަދި އުޟްޙިއްޔާ ޤުރުބާން ކުރައްވާށެވެ” (سجود التلاوة : 4/29) . ނަމާދު ކުރުމަށް އަމުރުފުޅު ކުރެއްވި ފަދައިން ޤުރުބާން ކުރެއްވުމަށް الله سبحان و تعالىٰ އަމުރުފުޅު ކުރެއްވިއެވެ.
- الإمام العثيمين رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “(އުޟްޙިއްޔާ) ކަތިލުން ވާޖިބު ވެގެންވާކަމަށް ބުނެފައިވާ ޤައުލަކީ، ވާޖިބުވެގެންވާ ކަމެއް ނޫންގޮތުގައި ބުނެފައިވާ ޤައުލަށްވުރެ ދަލީލުތަކުން ފާޅު ވެގެންވާ ގޮތެވެ” (الشرح الممتع : 7/421).
ޤައުލު -2: އުޟްޙިއްޔާއަކީ ސުންނަތެވެ. ވާޖިބު ވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. މިއީ ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިންގެ ޤައުލެވެ. މި ޤައުލު ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި مالك، الشافعي، أحمد، إسحاق، أبي ثور، المزني، ابن المنذر، داود، ابن حزم އަދި މި ނޫނަސް ޖުމްހޫރު، ފިޤުހު އަހުލުވެރިންގެ ޤައުލަކީ މިއެވެ.
- الإمام ابن باز رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. އުޟްޙިއްޔާ އަކީ ކިފާޔަތުގެ ސުންނަތެކެވެ. އަދި ބައެއް ޢިލްމުވެރިން އެއީ ފަރުޟު ޢައިނެއް ކަމުގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ” (فتاوى اللجنة الدائمة : 11/394).
ދެވަނައީ: އުޟްޙިއްޔާގެ ގޮތުގައި ކަތިލެވޭ ތަކެއްޗެވެ.
އުޟްޙިއްޔާގެ ގޮތުގައި ކަތިލެވޭނީ ނަޢަމްސޫފި އެކަންޏެވެ. އެއީ ޖަމަލު، ގެރި، ޟައަން ބަކަރި އަދި މަޢިޒް ބަކަރިއެވެ. އެއީ ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅުގައިވާ ފަދައިންނެވެ.
﴿ لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ ﴾ “ނަޢަމް ސޫފީގެ ތެރެއިން އެކަލާނގެ އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވި ތަކެތީގެ މައްޗަށް (އެތަކެތި ކަތިލެވޭ ހިނދުގައި) ﷲ ގެ އިސްމުފުޅު ނަންގަތުމަށް ޓަކައިއެވެ”.
ނަޢަމްސޫފި ނޫން އެއްވެސް އެއްޗެއް އުޟްޙިއްޔާއަށް ކަތިނުލެވޭނެކަމުގެ މައްޗަށް އުއްމަތް އިޖްމާޢުވެގެންވާކަން ޢިލްމުވެރިންގެ ޖަމާޢަތެއްގެ އަހުލުވެރިން ބަޔާން ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
الحافظ النووي (المجموع) (398-8) ގައި އިޖްމާޢު ބަޔާން ކޮށްފައިވެއެވެ. އަދި الإمام ابن عبد البر (التمهيد) (188-23) ގައި އިޖްމާޢު ބަޔާން ކޮށްފައިވެއެވެ.
ވުމާއެކު، ﷲގެ ހަޟުރަތުން މި ޘަވާބާއި ދަރުމައަށްއެދި، މި ޝިޢާރު ޤާއިމްކުރާ މީހާއަށް އުޟްޙިއްޔާގެ ގޮތުގައި މި ނޫން އެއްޗެއް ކަތިލުން ހުއްދައެއް ނުވާނެއެވެ. އަޅުކަން އަދާކުރުމަށް ބަޔާން ކުރައްވާފައިވާ ސިފަތަކުގައި އެ އަޅުކަންތައް އަދާނުކުރާ ހިނދެއްގައި އެ އަޅުކަން ޤަބޫލުވެ ވޮޑިނުގަންނަވާނެއެވެ.
ތިންވަނައީ: އުޟްޙިއްޔާގެ ގޮތުގައި ކަތިލާ ތަކެތީގެ ޢުމުރެވެ.
އުޟްޙިއްޔާ، ހަދުޔު، ފިދިޔަ އަދި ޢަޤީޤާގެ ގޮތުގައި ނަޢަމްސޫފި (ޖަމަލު، ގެރި، ޟައަން ބަކަރި އަދި މަޢިޒް ބަކަރި) ކަތިލުން ޝަރުޢުގައި ހުއްދަ ވެގެންވާއިރު، މި ތަކެތީގައި ވަކި ސިފަތަކެއް ހުންނަން ޖެހެއެވެ. މިފަދަ ސިފަތަކުގެ ތެރޭގައި ނަޢަމްސޫފީގެ ޢުމުރު ހިމެނެއެވެ. އެއީ:
- ޖަމަލު އޭގެ ޢުމުރުން ފަސްއަހަރުވެ ހަވަނަ އަހަރަށް ވަދެފައިވުން.
- ގެރި އޭގެ ޢުމުރުން ދެ އަހަރުފުރި ތިންވަނަ އަހަރަށް ވަދެފައިވުން.
- ބަކަރި އޭގެ ޢުމުރުން އެއް އަހަރު ފުރި ދެވަނަ އަހަރަށް ވަދެފައިވުން.
الإمام ابن باز رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “މިއަށްވުރެ ޢުމުރުގެ ގޮތުން ހަގު އެއްވެސް އެއްޗެއް ނަޢަމް ސޫފީގެ ގޮތުގައި ހަދުޔެއް، އުޟްޙިއްޔާ އަދި ޢަޤީޤާގެ ގޮތުގައި ކަތިނުލެވޭނެއެވެ” (فتاوى اللجنة الدائمة 378-11).
والله تعالى أعلم. وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم
